مصاحبه کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در زاگرب با رادیو HR1 کرواسی
ما همیشه به‌طور رسمی اعلام کرده‌ایم که آماده مذاکره هستیم. ما هیچ جاه طلبی هسته ای نداریم؛ فقط به‌دنبال استفاده صلح‌آمیز و غیرنظامی از انرژی هسته‌ای می‌باشیم. به همین دلیل هم هست که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم و معاهده عدم اشاعه را امضا کرده‌ایم. درباره غنی‌سازی اورانیوم، ما آن را حق خود می‌دانیم و تحت نظارت آژانس، ادامه خواهیم داد.
مصاحبه‌ی آقای محسن عطاالهی، کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در زاگرب
با رادیو HR1، برنامه «ریتم روز»
3 تیر 1404
در خصوص تجاوز و حملات رژیم صهیونیستی و آمریکا به جمهوری اسلامی ایران و تحولات آن
Intervju s otpravnikom poslova u iranskom veleposlanstvu u Hrvatskoj Mohsenom Ataelahijem - HRT
۱. آتش‌بس میان ایران و اسرائیل ۱۲ روز پس از آغاز جنگ برقرار شد. آیا شما این را پایان درگیری می‌دانید و فکر می‌کنید آتش‌بس پایدار خواهد ماند؟
بله، همان‌طور که شما شنیده‌اید، من هم خبر را از ترامپ دیشب شنیدم که اعلام کرد هر دو طرف با آتش‌بس موافقت کرده‌اند. ما از همان ابتدا، فقط در پاسخ به حملات واکنش نشان داده ایم. اگر حمله‌ای صورت نگیرد، ما هم واکنش نشان نمی‌دهیم. امیدواریم که آن‌ها به آتش‌بس احترام بگذارند و حملات را متوقف کنند. باید آینده را دید.
۲. شما گفتید ایران فقط به حملات پاسخ می‌دهد. آیا حمله دیروز به پایگاه‌های آمریکا در قطر، پایان واکنش‌های اعلام‌شده به حملات آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران بود؟ این پاسخ چه پیامی داشت؟ تهدید بود یا نشانه‌ای از تمایل ایران به پایان دادن به درگیری؟
شما شاهد حمله آمریکا به کشور دیگری و تأسیسات هسته‌ای‌ای آن بودید که برای اهداف صلح‌آمیز، توسعه یافته بودند. چه کسی می‌تواند در این شرایط از ما بخواهد تنش‌زدایی کنیم؟ بله حمله ایران به پایگاه آمریکا در قطر، پاسخ به تجاوز و حمله به ما بود.
۳. آیا این تنها پاسخ ایران خواهد بود، و اگر حمله‌ای رخ ندهد، حملات ایران پایان خواهد یافت؟
بله، این پایان است. اما اگر دوباره حمله‌ای صورت گیرد، همانند قبل پاسخ خواهیم داد. در هشت دهه گذشته، از زمان جنگ جهانی دوم، آمریکا تنها دو بار در پایگاه‌های نظامی‌اش مورد حمله قرار گرفته و هر دو بار توسط ایران. یک بار پس از ترور فرمانده نظامی ما، سردار سلیمانی، که به پایگاه‌هایی در عراق حمله کردیم، و اکنون به پایگاهی در قطر. ما حق داریم از خود دفاع کنیم و پاسخ ما همواره متناسب و مشابه با حمله‌ای خواهد بود که تحمل کرده‌ایم.
۴. آیا ایران اکنون آماده بازگشت به میز مذاکره است؟ و تحت چه شرایطی؟ آیا تهران حاضر است غنی‌سازی اورانیوم را متوقف کند؟
یادآوری می‌کنم که توافق هسته‌ای — برنامه جامع اقدام مشترک — یازده سال پیش و پس از سال‌ها مذاکره حاصل شد. رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، علی‌رغم شعارهای صلح‌طلبانه اش، در دوره نخست ریاست‌جمهوری‌اش از توافق خارج شد و شرایط امروز را به‌وجود آورد. با وجود بدعهدی آمریکا و خروجش از توافق، جمهوری اسلامی ایران همواره بر سر میز مذاکره باقی مانده است — چه در دوره بایدن و چه در دوره دوم ترامپ. همه شاهد بودیم که در حالی‌که مذاکره در جریان بود، این حملات جدید و بی‌رحمانه علیه کشور ما آغاز شد. آیا مذاکرات فقط یک فریب بود؟ مردم ایران چگونه می‌توانند به نیت واقعی آمریکا اعتماد کنند؟
در عین حال، ما همیشه به‌طور رسمی اعلام کرده‌ایم که آماده مذاکره هستیم. ما هیچ جاه طلبی هسته ای نداریم؛ فقط به‌دنبال استفاده صلح‌آمیز و غیرنظامی از انرژی هسته‌ای هستیم. به همین دلیل هم هست که عضو آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم و معاهده عدم اشاعه را امضا کرده‌ایم. درباره غنی‌سازی اورانیوم، ما آن را حق خود می‌دانیم و تحت نظارت آژانس، ادامه خواهیم داد.
۵. شما گفتید برنامه هسته‌ای ایران برای اهداف غیرنظامی است. دونالد ترامپ اخیراً پرسیده چرا ایران با این همه منابع انرژی به انرژی هسته‌ای نیاز دارد؟
این حرف دونالد ترامپ بی‌معناست. آیا ایران تنها کشور نفت‌خیز جهان است که نباید به سراغ انرژی هسته‌ای برود؟ این دو مسئله کاملاً مجزا هستند. انرژی هسته‌ای بسیار حیاتی است. اگر چنین نبود، باید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و سازمان‌های مشابه را تعطیل می‌کردیم. ما هم مثل هر کشور دیگری حق داریم از انرژی هسته‌ای برای اهداف صلح‌آمیز استفاده کنیم.
۶. برنامه هسته‌ای ایران در این ۱۲ روز، چقدر آسیب دیده است؟ در حالی‌که رئیس‌جمهور آمریکا ادعا کرده که این برنامه کاملاً نابود شده است.
شاید شما به حرف‌های دونالد ترامپ اعتماد دارید، اما من فکر نمی‌کنم خیلی‌ها دیگر به او اعتماد داشته باشند. بله، آسیب وارد شده است، اما میزان آن موضوع دیگری است. هیچ‌کس نمی‌تواند دانش و تخصص ما را در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای نابود کند. ما این مسیر را ادامه خواهیم داد و آنچه ویران شده را تعمیر و بازسازی می‌کنیم. ما قبلاً هم چنین حملاتی را تجربه کرده‌ایم و بازسازی کرده‌ایم، حتی بهتر از قبل.
۷. متأسفانه این حملات تلفات دیگری نیز به‌همراه داشته است. دانشمندان هسته‌ای و افسران ارشد نظامی ایران، و همچنین شمار زیادی از غیرنظامیان کشته شده‌اند...
بله، این‌ها جنایت هستند. این حملات جنایت است و جهان باید توجه کند. از ۱۳ ژوئن، کشور من هدف حملات ناگهانی و بی‌دلیل رژیم اسرائیل و سپس آمریکا قرار گرفته است. در این ۱۲ روز، حملات به تأسیسات هسته‌ای صلح‌آمیز، زیرساخت‌ها، کارخانه‌ها، مراکز نظامی، دانشگاه‌ها، ایستگاه تلویزیونی، زندان، بیمارستان‌ها، منازل مردم و مراکز درمانی انجام شده — نه فقط در تهران، بلکه در بسیاری از شهرهای بزرگ و کوچک در شمال، شرق، مرکز، جنوب و غرب کشور. نزدیک به ۳۰۰۰ ایرانی، عمدتاً غیرنظامی — از جمله زنان و کودکان — کشته یا زخمی‌شده‌اند.
اگرچه رسانه‌های اصلی جهانی تحت نفوذ آمریکا و اسرائیل، سانسور شدیدی اعمال می‌کنند و اسرائیل به‌دروغ مدعی است که غیرنظامیان را هدف قرار نمی‌دهد، اما در عصر فناوری و ارتباطات، و به لطف رسانه‌های مستقل و آنلاین، حقیقت دیگر قابل پنهان کردن نیست. ماهیت خشن و نسل‌کُش رژیم اسرائیل در حال آشکار شدن برای همگان است. بنابراین، بله، ما آسیب زیادی دیده‌ایم — هم از نظر تلفات غیرنظامی و هم از منظر تخریب زیرساخت‌ها. اما ما ملتی بزرگ با ۹۰ میلیون جمعیت و تاریخ کهنی هستیم — به‌ویژه سابقه‌ای طولانی در دفاع از خود. ایران قدیمی‌ترین تمدن ماندگار جهان است. در ذات ما، غریزه دفاع و بقا وجود دارد. ما تا ابد زنده خواهیم ماند.
۸. نقش اروپا را در این بحران چگونه می‌بینید، به‌ویژه با توجه به اینکه تلاش‌های رهبران اروپایی در مذاکرات، عمدتاً توسط آمریکا نادیده گرفته شد؟
ما معتقدیم که اروپا پس از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای، در ایفای نقش خود سستی کرد. آن‌ها براساس مفاد توافق و همچنین قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل تعهداتی داشتند که به آن‌ها عمل نکردند. درباره غزه نیز اروپا کاملاً از وظیفه خود برای جلوگیری از کشتار مردم در غزه و لبنان غفلت کرده است. کشورهای اروپایی حتی در حد لفظی نیز جنایات یا حملات غیرقانونی رژیم صهیونیستی را محکوم نکرده‌اند. آن‌ها عمدتاً ادعاهای نادرست این رژیم را تکرار کرده‌اند. شخصاً امیدی ندارم که اروپا اقدام مثبت و مؤثری برای پایان این بحران انجام دهد، هرچند امیدوارم اشتباه کنم.
با وجود ادعای اروپا مبنی بر پایبندی به ارزش‌هایی همچون اخلاق و صلح، در عمل تنها شاهد حرف هستیم نه اقدام. با این حال، ما همیشه برای گفت‌وگو با اروپا آماده بوده‌ایم. دولت جدید ایران بلافاصله پس از آغاز به کار، پیشنهاد مذاکره داد. شما جمعه گذشته دور جدیدی از مذاکرات را مشاهده کردید. روابط ما با اروپا ریشه‌های تاریخی عمیقی دارد. آینده روابط ما بستگی به تصمیم رهبران اروپایی دارد — اینکه آیا بر پایه تفاهم متقابل و منافع مردمشان با ما همکاری می‌کنند یا همچنان به‌خاطر احساس گناه ناشی از هولوکاست، تحت سلطه سیاست‌های رژیم صهیونیستی باقی می‌مانند.
۹. آیا ایران تاکنون در واکنش به این حملات، به بستن تنگه هرمز که یکی از مهم‌ترین آبراه‌های جهان است، فکر کرده است؟
یکی از اصول جنگ، شناخت و ارزیابی همه توانمندی‌های دفاعی است. تأمین امنیت تنگه هرمز همیشه وظیفه‌ای انسانی و ملی برای ما بوده است. این سؤال را باید از کسانی بپرسید که این جنگ غیرضروری و تحمیلی را آغاز کردند. ایران به دلیل میراث فرهنگی و تمدن اصیل و عمیق خود، همواره اصول اخلاقی را رعایت کرده است.
۱۰. تحریم‌ها چه تأثیری بر اقتصاد، سطح زندگی و کیفیت زندگی در ایران داشته‌اند؟
همان‌طور که می‌دانید، ایران به‌مدت دو دهه تحت تحریم‌های شدید و ظالمانه بوده است. البته ما برنامه‌هایی برای کاهش وابستگی به نفت تدوین کردیم و در این زمینه موفق هم بودیم. با این حال، یک کشورِ تحت چنین تحریم‌های سختی نمی‌تواند برنامه‌های توسعه بلندمدت را همان‌گونه که در شرایط عادی ممکن است، اجرا کند.
با این وجود، زندگی در ایران ادامه دارد و مردم یاد گرفته‌اند چگونه با وجود فشار اقتصادی، زندگی و پیشرفت نمایند. کروات‌هایی که در سال‌های اخیر به ایران سفر کرده‌اند، می‌توانند تأیید کنند که تحریم‌ها آن‌گونه که تصور می‌شود، احساس نمی‌شود. کشوری با ۹۰ میلیون جمعیت که با ۱۵ کشور هم‌مرز است، به‌راحتی با تحریم‌ها فلج نمی‌شود. در واقع، یکی از دلایل آغاز این جنگ وحشیانه، شکست آمریکا در تسلیم کردن ایران از طریق تحریم‌ها بود.
در زمان اجرای توافق هسته‌ای، ده‌ها شرکت کروات در حال آغاز همکاری‌های اقتصادی با ایران بودند که در نتیجه اقدامات دیکتاتورمآبانه رئیس‌جمهور وقت آمریکا، از بین رفت. مردم ایران مهمان‌نواز و اجتماعی هستند. هیچ‌کس حق ندارد آن‌ها را از ارتباط با سایر ملت‌ها محروم کند. امیدوار باشیم روزی برسد که هیچ‌کس در جهان قربانی تحریم‌ها نباشد.
۱۱. چگونه به انتقادها درباره نقض حقوق بشر در ایران پاسخ می‌دهید — درخواست‌ها برای آزادی‌های بیشتر، به‌ویژه برای زنان و اقلیت‌ها، و کاهش اعدام‌ها؟ امروزه بسیاری از جوانان در ایران اعتراض می‌کنند یا می‌خواهند مهاجرت کنند. آیا اراده‌ای برای باز کردن فضای سیاسی و اعطای آزادی‌های بیشتر وجود دارد؟
اولین حق بشر، حق زندگی است. در حال حاضر، به‌نظر من باید درباره نقض حقوق بشر توسط اسرائیل سؤال کنید. آن‌ها هر روز انسان‌های بی‌گناه را بدون هیچ مجازاتی می‌کشند، و هیچ‌کس هم آن‌ها را محکوم نمی‌کند. در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران، تا ۱۲ روز پیش اوضاع خوب بود و مردم به‌طور عادی زندگی می‌کردند. وقتی می‌شنوم که ده‌ها نفر از هم‌وطنانم در محل کار و زندگی شان کشته شده‌اند، بدن‌هایشان تکه‌تکه شده — از جمله نوزادان، زنان، کودکان و دیگر افراد بی‌گناه — چطور باید درباره آزادی بیان پاسخ بدهم؟
چطور می‌توانم پاسخ بدهم وقتی شاهد خروج مردم از شهرها برای حفظ جانشان هستند.
درباره اعدام جاسوسان و قاتلان چه باید بگویم؟
من شگفت‌زده‌ام که ماه‌هاست درباره جنایات نتانیاهو سکوت کرده اید، اکنون هم جنایات اسرائیل را در ایران می‌بینید و نقض حقوق بشر را نادیده می‌گیرید و در عین حال این سؤالات را می‌پرسید.
بگذارید بگویم، ما هرگز ادعا نکرده‌ایم که در زمینه حقوق بشر کامل هستیم. ما کشوری هستیم که برای استقلال تلاش می‌کنیم. در چهار دهه گذشته، بیش از ۴۰ انتخابات برگزار کرده‌ایم. مسیر ایران به سمت دموکراسی روشن است، اما متأسفانه به دلیل تهدیدهای خارجی، تحمیل جنگ و فشارهای ناخواسته، فرصت اصلاحات از ما گرفته شده است. ایالات متحده می‌خواهد تجربه دموکراسی دینی در ایران را نابود کند.
از کسانی که به ایران سفر کرده‌اند درباره حقوق بشر و آزادی‌ها بپرسید. ایران همواره تلاش می‌کند گام‌های تازه‌ای به سوی اصلاحات بردارد. اما این را درک کنید — حقوق بشر هم، مانند بسیاری دیگر از اصول حقوق بین‌الملل، به سلاحی سیاسی و تبلیغاتی تبدیل شده‌ست. اگر جهان واقعاً از حقوق بشر دفاع می‌کرد، مردم فلسطین امروز در صلح زندگی می‌کردند.
۱۲. نظر شما درباره درخواست‌ها برای تغییر رژیم در ایران چیست؟
آن‌ها از تغییر یک رژیم مشروع، یک نظام دموکراتیک و مشروع سخن می‌گویند. این برای من تعجب‌آور نیست، چون ماهیت اسرائیل و ایالات متحده را می‌شناسم. به‌خوبی می‌دانم که یکی از اهداف حمله اخیر، سرنگونی نظام کشور ما بود، که برخلاف خواست و اراده مردم است.
این حملات اخیر تنها باعث اتحاد بیشتر مردم ایران و تقویت اراده آن‌ها شد. هیچ‌کس در ایران حاکمیت تحمیلی یا دولت دست‌نشانده را نمی‌پذیرد. میهن و منافع ملی قابل معامله نیستند. در این ده روز، مهاجمان متوجه شدند که چقدر در ارزیابی‌هایشان اشتباه کرده‌اند. اسرائیل از بی‌تجربگی دولت ترامپ سوء‌استفاده کرد. مردم ایران آگاه، میهن‌دوست و شجاع هستند. آن‌ها تسلیم فشارهای خارجی نخواهند شد.
۱۳. دیروز وزیر امور خارجه ایران به روسیه سفر کرد — ماهیت روابط ایران و روسیه چگونه است، و ایران تا چه اندازه از روسیه در جنگ اوکراین حمایت می‌کند؟
ایران با تمام کشورهایی که با ما به‌عنوان دوست رفتار می‌کنند، روابط خوبی دارد. روسیه همسایه و شریک راهبردی ماست.
در خصوص جنگ اوکراین، ما از همان ابتدا خواهان مذاکره بوده‌ایم. هیچ راه‌حلی جز گفت‌وگو وجود ندارد. ما با نقض تمامیت ارضی و حاکمیت هیچ کشوری موافق نیستیم، و موضع ما مشخص است.
در مورد همکاری نظامی — ما روابط دیرینه‌ای با روسیه داریم. روسیه یک قدرت بزرگ است و همه می‌دانند که برای اقدامات نظامی خود نیازی به کمک دیگران ندارد.
۱۴. اما واقعیت این است که روسیه از سلاح‌های ایرانی، به‌ویژه پهپادها، در حملات خود به اوکراین استفاده می‌کند.
خیر، هیچ مدرکی برای این ادعا وجود ندارد. شما اخبار جعلی را دنبال می‌کنید. ما همکاری نظامی داشته‌ایم، اما اینکه گفته شود این پهپادها را ما داده‌ایم، درست نیست.
۱۵. آینده روابط ایران با اروپا را چگونه می‌بینید، و آیا امیدی برای برقراری روابط با ایالات متحده وجود دارد؟
این موضوع به آن‌ها هم بستگی دارد، نه فقط به ایران. ما همیشه بر سر میز مذاکره هستیم. ما با مردم آمریکا روابط خوبی داریم — حدود دو میلیون ایرانی در ایالات متحده زندگی می‌کنند.
وقتی وارد مذاکرات می‌شویم، یعنی خواهان همکاری هستیم — و این فقط شامل روابط رسمی نمی‌شود.
همان‌طور که می‌دانید، نزدیک به چهار دهه است که روابط دیپلماتیک رسمی میان ایران و آمریکا وجود ندارد. آیا این وضعیت تغییر خواهد کرد؟ بستگی به رهبران ایران و آمریکا دارد.
اما ما می‌خواهیم مسائل را از طریق گفت‌وگو و راه‌حل مسالمت‌آمیز حل کنیم. درباره آینده، نمی‌توانم پیش‌بینی کنم. اکنون زمان مناسبی نیست، زیرا همه از سیاست‌های بی‌رحمانه اسرائیل حمایت می‌کنند، و فکر نمی‌کنم بتوانند به روابط با ایران فکر کنند.
۱۶. و در نهایت، جایگاه کرواسی کجاست — روابط با کرواسی را چگونه می‌بینید؟
کرواسی عضو اتحادیه اروپاست، و ما محدودیت‌های ناشی از این عضویت را درک می‌کنیم. با این حال، رئیس‌جمهور شما حرف‌های زیادی زده است. او همه چیز را گفته است. شما پاسخی بهتر از طرف رئیس‌جمهورتان دریافت کرده‌اید، بهتر از آنکه من بتوانم بدهم.
من انتظار محکومیت شدید از طرف کرواسی یا دیگر رهبران اروپایی ندارم. اما گاهی سکوت نیز می‌تواند پیامی درباره موضع یک کشور باشد.
از اینکه فرصت دادید تا با مردم خوب کرواسی سخن بگویم سپاسگزارم. همچنین از همه دوستان کروات‌مان که در این روزها همدلی و همبستگی نشان داده‌اند، تشکر می‌کنم.